Πολλές φορές τονίζουμε στις ομιλίες μας και στα εργαστήρια μας την ιδιαίτερη σημασία των νευρώνων και πως συνδέονται μεταξύ τους στην βρεφική ανάπτυξη χτίζοντας την εγκεφαλική δομή.
Το πρώτο έτος του νεογνού είναι το πιο κρίσιμο διότι σε αυτήν την περίοδο μαθαίνουν τα νεογνά με ραγδαίους ρυθμούς. Είναι η περίοδος που μαθαίνουν συναισθηματικά, κινητικά, γνωσιακά: πως να ρυθμίζουν τα συναισθήματα τους, πως να περπατήσουν, πως να επικοινωνήσουν, και όχι μόνο.
Η κάθε νέα εμπειρία για ένα νεογνό είναι ευκαιρία για εκμάθηση, κι αυτό βοηθάει να χτιστεί μία υγιή εγκεφαλική δομή. Τί ακριβώς σημαίνει αυτό; Σκεφτείτε έναν αγροτικό δρόμο, όπου υπάρχουν λακούβες, πέτρες, λάσπη. Κάθε θετική εμπειρία για το νεογνό είναι σαν να στρώνει τον δρόμο- κάθε αρνητική εμπειρία είναι σαν να τον χειροτερεύει. Με θετικές εμπειρίες χτίζεται η εμπιστοσύνη και η ασφαλή προσκόλληση: ὀραν το μωρό έχει μια ανάγκη, κλαίει- το άτομο που το φροντίζει ανταποκρίνεται στην ανάγκη του μωρού και έτσι χτίζεται η εμπιστοσύνη. Αντιθέτως: όταν το μωρό έχει μια ανάγκη και κλαίει ΚΑΙ ΔΕΝ ανταποκρίνεται το άτομο που το φροντίζει, τότε αναπτύσσεται η ανασφάλεια.
Neural Connections
Όσες θετικές εμπειρίες (π.χ. ευκαιρίες για εκμάθηση: παιχνίδι, επικοινωνία, μουσική, διάβασμα) προσφέρει ο γονιός στο νεογνό, στρώνεται ο αγροτικός δρόμος, καλυτερεύει γίνοντας προσβάσιμος μέχρι στο σημείο να χτίζονται αλληλένδετοι δρόμοι σαν την Αττική Οδό. Το ίδιο συμβαίνει και στον εγκέφαλο- κάθε τμήμα του εγκέφαλου επικοινωνεί αλληλένδετα μεταξύ τους: στην κίνηση, την γνωσιακή ικανότητα, την μνήμη, την όραση και άλλες λειτουργίες. Για παράδειγμα, διαβάζοντας από νωρίς στο νεογνό, μαθαίνει πως μία εικόνα, π.χ. η αγελάδα, κάνει ένα συγκεκριμένο ήχο και μπορούμε να γράψουμε το όνομα της-πράγμα που θέτει σε λειτουργία την όραση, την κίνηση, την γνωσιακή ικανότητα. Όλα αυτά δημιουργούν υπερβολικές υπέροχες διεργέσεις στον εγκέφαλο του νεογνού (ξέχωρα πως με το χρόνο, θα έχει αναπτυχθεί μία αγάπη για το διάβασμα, πράγμα που θα το βοηθήσει να ενταχθεί στο σχολείο με ομαλότητα).
Τα νεογνά μαθαίνουν να σκέφτονται και να συμπεριφέρονται με την εξάσκηση την οποία μαθαίνουν από τους ίδιους τους γονείς τους: παρακολουθώντας τους ή μιμώντας τους, επικοινωνώντας μαζί τους, ακολουθώντας ο,τι τους διδάξουν και νοιώθωντας ότι τα υποστηρίζουν όταν προσπαθούν κάτι νέο. Για να έχει ένα παιδί υγιής σκέψεις και υγιής συμπεριφορά θα πρέπει να τα μάθει από τους γονείς του, πράγμα δύσκολο όταν οι ίδιοι οι γονείς δεν τις έχουν για να τις μεταφέρουν.
Αν το παίδι φτάσει στα 3 έτη νοιώθωντας αυτοπεποίθηση, την αίσθηση της ικανότητας, την εμπιστοσύνη και την ασφάλεια, π.χ. θα σηκώσει αυτόματα το χέρι όταν η δασκάλα θα κάνει μία ερώτηση κι ας μην γνωρίζει την απάντηση. Αντιθέτως το παιδί που θα νοιώθει ανασφαλείς, θα αμφισβητεί τις δυνατότητες του αλλά και τον εαυτό του και δεν θα λαμβάνει πρωτοβουλίες- θα προσπαθεί να κρυφτεί πίσω από έναν συμμαθητή του.
‘Ολοι μας τελικά γινόμαστε ο,τι έχουμε εκπαιδευτεί να είμαστε. Εάν εξασκούμαστε στην ευερεθιστότητα, στην αμφιβολία, στο άγχος, στον θυμό αυτή θα είναι η δυνατή διαδρομή των νευρώνων αλλά και των συμπεριφορών μας, αυτομάτως. Οι νωρίτερες εμπειρίες μας χτίζουν την διαδρομή είτε μιας ασφαλής σχέσης είτε μιας σχέσης αμφιβολίας. Μπορούμε να εκπαιδεύσουμε τον εγκέφαλο μας να πάρει μια νέα διαδρομή νευρώνων αλλάζοντας των τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε και αντιδρούμε. Έτσι θα είμαστε σε καλύτερη συναισθηματική θέση να μεγαλώσουμε τα μωρά μας ώστε να αντιμετωπίζουν τις δυσκολιές και προκλήσεις τις ζωής με υγιής τρόπους.