Ζούμε σε μια κοινωνία που θεωρεί ότι όποια γυναίκα γίνεται μητέρα, έχει ολοκληρωθεί σαν γυναίκα και, επομένως, έχει κάθε λόγο να ζει πάνω σε ένα ροζ συννεφάκι. Επίσης, ζούμε σε μια κοινωνία που νιώθει άβολα με την λέξη ΨΥΧΙΚΗ υγεία και απωθεί την κατανόηση του νοήματός της. Ακόμη χειρότερα, ζούμε σε περιβάλλοντα που συνήθισαν να μειώνουν, να παρωδούν, να στιγματίζουν ή απλώς να μην θέλουν να δουν την διαταραχή της ψυχικής υγείας· τόσο της μητρικής όσο και της παιδικής ψυχικής υγείας. Πρόσφατες έρευνες στην Ελλάδα έχουν δείξει ότι υφίσταται:
- Ισχυρότατος στιγματισμός της ψυχικής ασθένειας·
- Σοβαρότατη έλλειψη γνώσης των παροχών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας σχετικά με την αξιολόγηση της Μητρικής Ψυχικής Υγείας (ΜΨΥ) και των μεθόδων παραπομπής·
- Απουσία ενδιαφέροντος για την αντιμετώπιση θεμάτων ΜΨΥ από το πρωτοβάθμιο εθνικό σύστημα υγείας.
Πρέπει να επισημάνουμε ότι ψυχική υγεία δεν σημαίνει απλώς την απουσία κάποιας προφανούς διαταραχής· αλλά μια κατάσταση πλήρους συνειδησιακής, συναισθηματικής και κοινωνικής ευεξίας, όπου το ανθρώπινο πρόσωπο έχει τον έλεγχο των επιθυμιών του,των αποφάσεών του, των πράξεών του και των σχέσεών του με τους άλλους. Η ΜΨΥ, αντίστοιχα, αφορά την συναισθηματική, συνειδησιακή και συμπεριφορική ακεραιότητα και ευεξία της γυναίκας κατά την κύηση, την γέννα και την επιλόχεια περίοδο. Αν και συνήθως η μητρότητα είναι μια θετική εμπειρία ολοκλήρωσης, για πάρα πολλές γυναίκες συνδέεται με συναισθηματικά προβλήματα, κακή υγεία, ακόμη και με την εμπειρία του θανάτου.
Δυστυχώς δεν υπάρχουν επίσημα στατιστικά στοιχεία για την χώρα μας, όμως οι στατιστικές του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας δείχνουν ότι τα προβλήματα ΜΨΥ είναι πολύ κοινά σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου μας: μία με δύο στις δέκα γυναίκες (10-20%) στις ανεπτυγμένες χώρες, και δύο με τρεις (20-30%) στις αναπτυσσόμενες, έχουν κάποιο σημαντικό πρόβλημα ψυχικής υγείας κατά την εγκυμοσύνη και μετά την γέννα. Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι πρόσφατες κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις στην χώρα μας, δεν μας επιτρέπουν να την κατατάξουμε στις ‘ανεπτυγμένες χώρες’, με ότι αυτό συνεπάγεται για την δημόσια και ψυχική υγεία.
Επίσης είναι πολύ σημαντικό να αναφέρουμε ότι πλέον στις ανεπτυγμένες χώρες η αυτοκτονία είναι η πρώτη αιτία θανάτου της μητέρας στην περιγεννητική περίοδο. Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικό να σπάσει η σιωπή και να σταματήσει το στίγμα της ψυχικής υγείας των γυναικών και μητέρων. Εάν μπορούμε να βελτιώσουμε την ψυχολογία μίας μητέρας, μπορούμε να αλλάξουμε την ζωή ενός παιδιού, και της κοινωνίας μας.
Αν αισθάνεστε ότι εσείς ή κάποιος δικός σας βρίσκεται σε σοβαρό, άμεσο κίνδυνο και πρόκειται για έκτακτη ανάγκη (π.χ. αυτοκτονικός ιδεασμός, ετεροκαταστροφικός ιδεασμός κ.α.) επικοινωνήστε το συντομότερο δυνατό με τις αρμόδιες υπηρεσίες, τον ειδικό ψυχικής υγείας ή την πιο κοντινή σας εφημερεύουσα Ψυχιατρική Κλινική. Τηλέφωνο άμεσης βοήθειας:
1 Agapidaki et al.:Pediatricians and health visitors views towards detection and management of maternal depression in the context of a weak primary health care system: a qualitative study. BMC Psychiatry, 2014, 14:108
2 www.who.int/mental_health/prevention/suicide/Perinatal_depression_mmh_final.pdf